MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin talimatıyla, "Çırpınırdı Karadeniz" şiirinin söz yazarı ve Azerbaycan Milli Marşı'nın kaleme alınan Azerbaycanlı şair Ahmed Cevad'ın anısına Ahmed Cevad Enstitüsü kurulacak. Enstitü, şairin doğum gününün 132. yıl dönümü dolayısıyla kurulacak ve Türk dünyasının edebiyat, kültür ve sanat alanlarına yaptığı katkıların araştırılmasını hedefleyecek.
MHP Genel Başkan Yardımcısı İsmail Özdemir, yaptığı yazılı açıklamada, Devlet Bahçeli'nin talimatıyla parti genel merkezi bünyesinde Ahmed Cevad Enstitüsü kurulacağını duyurdu. Enstitünün başına Bahçeli'nin onayıyla Genel Başkan Başdanışmanı Prof. Dr. Ruhi Ersoy getirildi. Enstitünün amacı, Ahmed Cevad'ın kültür, sanat ve edebiyat alanındaki çalışmalarının incelenmesi ve Türk dünyasında ortak fikir ve duygu birliğinin geliştirilmesine katkı sağlamak olarak açıklandı.
Özdemir, "Çırpınırdı Karadeniz" şiirini ve Azerbaycan Milli Marşı'nı kaleme alan Ahmed Cevad'ın 1937'de Sovyetler Birliği'nde Türkçülük suçlamasıyla tutuklanıp kurşuna dizilerek öldürüldüğünü hatırlattı. Şairin Türk dünyasının edebiyat ve düşünce tarihine yaptığı katkılara dikkat çeken Özdemir, "Ahmed Cevad'ın milli şuuru ve fedakarlığının, Türk birliği ve dirliği için gelecek nesillere de ilham kaynağı olması arzu edilmektedir" ifadelerini kullandı.
Ahmed Cevad kimdir?
Cevad, 5 Mayıs 1892'de Azerbaycan'ın Gence şehri yakınlarındaki Şemkir bölgesinin Seyfeli köyünde doğdu. Doğduğu köyde dini eğitim aldı, Arapça ve Farsça öğrendi, 1906'da ailesiyle Gence'ye taşındı ve eğitimine burada devam etti. Cevad, ilk şiirlerini bu dönemde yazmaya ve çeşitli gazete ve dergilerde yayınlatmaya başladı. 1912'de mezun olan Cevad, Gence Kız Okulunda Türkçe ve Farsça öğretmeni olarak görev yaptı. Aynı yıl arkadaşıyla gönüllü olarak Osmanlı ordusuna yazılarak Balkan Savaşları'na katıldı ve Bulgarlara karşı savaştı. Birinci Dünya Savaşı yıllarında da Anadolu'da yaşananları yakından takip ederek çeşitli gazetelerde bu konuda haber ve makaleler yazdı.
Bakü'de faaliyet gösteren "Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi"ne üye olan Cevad, 1915'te Azerbaycan'dan Batum, Kars, Ardahan, Sarıkamış, Trabzon ve Erzurum'daki Türklere ve Rus ordusuna esir düşen Osmanlı askerlerine yardım götüren heyette yer aldı.
Yazdığı marş 1993'te Milli Marş kabul edildi
Cevad'ın ilk şiir kitabı "Koşma", 1916'da Bakü'de basıldı. Ziya Gökalp, 1918'de Yeni Mecmua'da kitapla ilgili şunları yazmıştı:
"Ruslarla savaştığımız sırada Kafkasya'da intişar eden bir şiir mecmuası elimize geçti. Koşma isimli bu kitabın nazımı Ahmed Cevad isminde bir Türk'tür. Bu milliyetperver şairin bütün şiirleri, Osmanlı Türklerine, ana vatana, orduya ithaf edilmiştir."
Ahmed Cevad, "Koşma" kitabının bir nüshasını da 15 Eylül 1918'de Bakü'yü Ermeni ve Bolşevik çetelerden kurtaran Kafkas İslam Ordusu komutanı Nuri Paşa'ya hediye etti.
Azerbaycan'ın bağımsızlığı döneminde de hem şiirler yazan hem de öğretmen ve gazeteci olarak çalışan Cevad, hükümetin milli marş müsabakasına katıldı. Cevad'ın, ünlü besteci Üzeyir Hacıbeyli tarafından bestelenen marşı beğenilse de Bolşevik ordusunun Azerbaycan'ı işgal etmesiyle kabul edilemedi.
Cevad, iki yıllık bağımsızlığın ardından ülkede Sovyet yönetimi kurulunca baskı görmeye başladı ve defalarca tutuklandı. Bu dönemde de şiir yazmayı sürdüren ve tercümanlık yapan Ahmed Cevat, devrim karşıtlığı ve Türkçülükle suçlanarak idama mahkum edildi. Ahmed Cevad, 13 Ekim 1937'de kurşuna dizilerek öldürüldü.
Sovyetlerin dağılmasının ardından bağımsızlığını yeniden elde eden Azerbaycan'da parlamento, 1993'te Cevad'ın yazdığı ve Hacıbeyli'nin bestelediği marşı Azerbaycan Milli Marşı olarak kabul etti.
Çırpınırdı Karadeniz
Ahmet Cevat, "Yol ver Türk'ün bayrağına" ismiyle de bilinen şiirini 1914'te kaleme aldı. Şiirde, Balkan Savaşları sırasında efsaneleşen Osmanlı savaş gemisi "Hamidiye"nin kahramanlıkları övülmektedir.
